Diabetes bij ouderen: adviezen van een specialist

Diabetes komt zeer vaak voor bij ouderen en de ziekte wordt niet altijd adequaat behandeld. De ziekte wordt vaak in verband gebracht met één of meer ouderdomsaandoeningen en kan voor complicaties zorgen. Een goede behandeling voor deze oudere patiënten is dan ook erg belangrijk. De heer Joël Berrebi, diëtist, voedingsdeskundige en gespecialiseerd in ouderdomsdiabetes, wilde graag antwoord geven op onze vragen. 

Rusthuizen Plus: Goedemiddag meneer Berrebi. Hartelijk dank voor dit interview. Kunt u ons vertellen hoe er op diabetes wordt getest?

Joël Berrebi: Het enige onderzoek waarmee kan worden vastgesteld dat iemand diabetes heeft, is een bloedtest waarmee het niveau van geglyceerd hemoglobine (HbA1c) kan worden gemeten, ofwel het gemiddelde bloedglucosegehalte van de afgelopen 3 maanden. Bij een glucosegehalte tussen de 4 en 6% wordt een persoon niet als diabeet beschouwd. Bij een glucosegehalte van rond de 6% loopt de persoon een verhoogd risico en spreekt men van prediabetes. In dit stadium wordt de persoon geadviseerd zijn of haar levensstijl te veranderen en met name op het eten te letten en meer te bewegen. Na 3 maanden zal er opnieuw moeten worden gecontroleerd wat het percentage glucose in het bloed is. Als bij een persoon een glucosegehalte tussen de 6 en 8% wordt vastgesteld, dan heeft de persoon diabetes. Behandeling hiervoor vindt meestal plaats in de vorm van orale medicatie. Bij een bloedsuikergehalte van boven de 8% wordt de patiënt onmiddellijk behandeld. In sommige gevallen kan uw arts starten met een insulinebehandeling.

Rusthuizen Plus: Kunt u ons uitleggen wat een capillaire bloedglucosetest is?

Joël Berrebi: Het gaat om een meting van de capillaire bloedsuikerspiegel die de patiënt zelf uit kan voeren. Deze test wordt drie tot zes keer per dag gedaan door middel van een prikje in de vinger met een daarvoor bestemde kit. Met deze meting is het mogelijk om onmiddellijk resultaten te krijgen over het glucosegehalte in het bloed. Maar het is niet bedoeld als test om een diagnose te stellen. Het is met name nuttig om op basis van de resultaten van de meting de behandeling aan te passen, hypoglykemie of hyperglykemie te voorkomen, of om het effect van voedsel of activiteit op de bloedsuikerspiegel te meten. Het is niet altijd 100% betrouwbaar. Vooral ouderen vergeten soms dat ze hebben gegeten of dat ze de dag ervoor een maaltijd hebben genuttigd met bijzonder veel glucose en dat het lichaam 's nachts geen tijd heeft gehad om voldoende insuline te produceren om de glucose op te kunnen nemen. De resultaten kunnen dus onvolledig zijn en de andere metingen die in de loop van de dag worden gedaan kunnen deze uitslag al dan niet bevestigen.

Rusthuizen Plus: Wat moet er gedaan worden als de resultaten van de capillaire meting te zwak zijn?

Joël Berrebi: In de eerste plaats is het belangrijk om ervoor te zorgen dat een oudere patiënt regelmatig het glucosegehalte in zijn of haar bloed meet. Met deze eenvoudige meting kunnen er heel wat complicaties worden voorkomen. Als het gehalte onder 0,7 g/l ligt, is er sprake van hypoglykemie. Symptomen zijn meestal trillen, gedragsproblemen, koud zweet en hartkloppingen.

Dit kan 's morgens gebeuren omdat oudere mensen soms slecht eten of de avond ervoor vergeten te eten. Terwijl medicatie de alvleesklier stimuleert om meer insuline te produceren, is het belangrijk om drie keer per dag gezond te eten. In het geval van ernstigere hypoglykemie kan de betreffende persoon in een diabetische coma raken. Diabetische coma bij ouderen is soms moeilijk te herkennen.

Rusthuizen Plus: Waaraan is een diabetische coma te herkennen?

Joël Berrebi: Er zijn verschillende tekenen die ons kunnen wijzen op de een diabetische coma. Let erop of de betreffende persoon bij bewustzijn is en kan spreken en reageren. Stel specifieke vragen zoals de namen van de kinderen om na te gaan of zijn of haar antwoorden samenhangend zijn. Als dit het geval is, help hem of haar gewoon om langzaam snelle suikers te eten totdat de persoon weer op krachten komt. Als de persoon de vragen niet correct beantwoordt, bel dan onmiddellijk de ambulance (100/112) en geef vooral niets te eten, want dat kan in de luchtpijp terechtkomen. De medewerkers van de hulpdiensten dienen meestal glucagon toe via een intraveneuze injectie, om de hoeveelheid glucose in het bloed onmiddellijk te verhogen. Als de persoon vooraf glucagon is voorgeschreven, kan deze worden toegediend door middel van een intramusculaire injectie in de dij, bijvoorbeeld als de ambulance nog niet is gearriveerd. Maar breng de hulpdiensten bij aankomst hiervan op de hoogte, zodat ze de nodige controles kunnen uitvoeren. 

Rusthuizen Plus: Wanneer spreken we over hyperglykemie...?

Joël Berrebi: Hyperglykemie kunnen we ook vaststellen door middel van de capillaire test. In tegenstelling tot hypoglykemie zit er bij hyperglykemie te veel suiker in het bloed. Symptomen van een hoge bloedsuikerspiegel zijn: extreme dorst, gevoel van droge mond, regelmatig aandrang om te plassen, slaperigheid, vermoeidheid, ernstige hoofdpijn en wazig zien. Deze symptomen kunnen ook gepaard gaan met misselijkheid, buikpijn, diarree. Chronische hyperglykemie kan ook plotseling gewichtsverlies veroorzaken. Als de bloedsuikerwaarden 3 of 4 g/l bereiken, moet u onmiddellijk contact opnemen met uw arts en, als dit niet lukt, 100/112 bellen.

 "Al deze aandoeningen zijn complicaties van diabetes en kunnen sterk verminderen met een goede behandeling en door regelmatig te meten om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden."

Rusthuizen Plus: Wat zijn de risico’s van hyperglykemie?

Joël Berrebi: Chronische hyperglykemie kan meerdere organen en lichamelijke functies aantasten. Het kan schade aan de nieren veroorzaken (nefropathie), wat soms leidt tot chronisch of permanent nierfalen. Ook kan het leiden tot aantasting van het netvlies (retinopathie) zoals glaucoom, wat helaas soms leidt tot blindheid en tot schade aan de perifere zenuwen van de hersenen (neuropathie). Met name tot afname van gevoel of verandering van gevoel in bijvoorbeeld handen maar vooral voeten. Omdat het bloed bij ouderen minder makkelijk stolt, hebben ze ook meer kans op infecties bij de voeten. Geschat wordt dat 10% van de mensen met diabetes het risico loopt op een amputatie. Denk eraan de voeten van oudere mensen regelmatig te controleren, omdat ze dit zelf vaak vergeten. Diabetes die lange tijd slecht onder controle is gehouden, kan ook leiden tot een coma, hartstilstand of beroerte. Al deze aandoeningen zijn complicaties die verband houden met diabetes. Deze complicaties kunnen aanzienlijk minder worden met de juiste behandeling en regelmatige controle om de bloedsuikerspiegel te beheersen. Het is ook van belang om te weten dat stress de bloedglucosespiegel kan verhogen en zelfs pieken kan veroorzaken in posttraumatische situaties. De invloed van spanning moet serieus worden genomen. Twijfel in geval van stress dan ook niet om contact op te nemen met deskundigen voor hulp en ondersteuning.

"Sla geen maaltijden over om hypoglykemie te voorkomen."

Rusthuizen Plus: Welke rol speelt voeding bij diabetes?

Joël Berrebi: Voeding speelt een belangrijke rol op verschillende niveaus. In de eerste plaats kan het deel uitmaken van de aanpak om diabetes te voorkomen. Het kan mensen met prediabetes helpen hun toestand te stabiliseren en te voorkomen dat ze diabetes ontwikkelen. Een dieet wordt ook gecombineerd met een medische behandeling om complicaties in verband met diabetes te voorkomen of te verminderen. Het is daarom zeer belangrijk om goede eetgewoonten aan te leren en individuele begeleiding te krijgen van een diëtist en voedingsdeskundige die helpt om maaltijden aan te passen aan elke specifieke situatie.

"Vergeet niet om continu de bloedsuikerwaarde te controleren en uw Hba1c-waarde te laten testen.”

Rusthuizen Plus: Wat zijn uw voedingsadviezen?

Joël Berrebi:

1. Gebruik allereerst drie evenwichtige maaltijden per dag. Als u tussendoor trek heeft, neem dan een gezond tussendoortje, maar minstens twee uur na de maaltijd. Om hypoglykemie te voorkomen is het belangrijk dat u nooit een maaltijd overslaat.

2. Eet gevarieerd uit de verschillende voedselgroepen: fruit en groenten - niet meer dan één vrucht per dag - maar ook zuivelproducten, koolhydraten, verschillende bronnen van dierlijke en plantaardige eiwitten, vezelrijke voedingsmiddelen zoals kruisbloemige groenten (kool, spruitjes, rode kool), natuurlijke graanproducten, oliehoudende zaden zoals noten, zaden en amandelen.  

3. Beperk het gebruik van zoetigheid zoals gebak, snoep, chocolade, honing en vruchtensappen (zelfs 100% natuurlijk vruchtensap). Gebruik met mate suikervervangers.

4. Leer uzelf aan om uw bord op een gebalanceerde manier te vullen. De ene helft van het bord moet groenten bevatten, een kwart eiwitten en het laatste kwart koolhydraten.

5. Diabetespatiënten hebben vaak een hoog cholesterolgehalte. Vermijd daarom vet voedsel, vooral verzadigde en transvetten zoals margarine, boter, en sommige transvetten zoals palmolie, die veel gebruikt worden in fastfoodrestaurants. Tegenwoordig zijn er transvetvrije margarines te koop. Dat is de beste keuze.

6. Beperk natriumrijk voedsel zoals vleeswaren of bepaalde bewerkte voedingsmiddelen. 

7. Raadpleeg een diëtist en voedingsdeskundige om een menu op maat samen te stellen dat aansluit op uw behandeling en mogelijke gezondheidsproblemen.

8. Vergeet niet om continu de bloedsuikerwaarde te controleren en uw Hba1c-waarde te laten testen. 

  #diabetes, #worlddiabetesday

Deel dit artikel :